نقش هوش مصنوعی و بلاکچین در راهبردهای اطلاع‌رسانی دولت چهاردهم
علی احمدنیا، رئیس امور اطلاع‌رسانی دولت، در ابتدای سخنان خود ضمن قدردانی از برگزارکنندگان رویداد، اظهار کرد که از نخستین روزی که به این سمت منصوب شد، مهم‌ترین برنامه خود را افزودن ظرفیت‌های هوش مصنوعی و ساختار بلاکچین به فرآیند اطلاع‌رسانی دولت اعلام کرده است.
وی تأکید کرد که هدف از این رویکرد، به‌کارگیری فناوری‌های نوین برای بهبود تصمیم‌گیری، شنیدن دقیق‌تر صدای مردم و بهره‌گیری از داده‌ها در جهت منافع ملی است.
الگوبرداری از تجربه جهانی
احمدنیا بیان کرد که تحلیل‌های صورت‌گرفته توسط تیم او نشان می‌دهد دولت‌های متعددی در جهان، از جمله ایالات متحده، اسرائیل، کانادا، روسیه و چین، از هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف استفاده می‌کنند.
دولت چهاردهم نیز کوشیده است از ظرفیت‌های قابل استفاده این فناوری‌ها بهره‌برداری کرده و آنها را در اختیار بخش‌های مختلف تصمیم‌ساز دولت قرار دهد.
شرایط بحرانی و تحلیل ساختار رقبا
به گفته رئیس امور اطلاع‌رسانی دولت، حدود یک ماه از تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران و دفاع نیروهای ایرانی گذشته است. در این مدت، شورای اطلاع‌رسانی دولت بررسی کرده است که آیا در زمان جنگ توانسته از ابزارهای نوین در رقابت با سایر کشورها بهره ببرد یا خیر.
او افزود که در شرایط بحران باید دانست رقیب بر چه اساس کار می‌کند، چگونه می‌اندیشد و قرار است چگونه قضاوت کند. به همین منظور، شورای اطلاع‌رسانی دولت تمام ساختارهای رقبا را در حد توان خود تحلیل کرده، شبکه روابط آنان را استخراج کرده و مشخص کرده است کدام افراد و نهادها بر تصمیم‌گیری در مورد ایران نفوذ دارند.
نمونه‌ای از تحلیل شبکه نفوذ
احمدنیا با ذکر مثالی گفت: در تحلیل‌ها مشاهده شده فردی نزدیک به آمریکا نسبت به مسائل ایران حساسیت ویژه دارد، در حالی که یک شریک مهم در عربستان دارد و همچنین با عراق همکاری اقتصادی عمیقی برقرار کرده است. این در حالی است که بسیاری از فعالان اقتصادی ایران، در عراق فعالیت دارند. پیوند این اطلاعات کمک می‌کند که دولت دریابد رقبا با چه اهدافی ایران را مورد قضاوت قرار می‌دهند.
وی به موضوع حمله رسانه‌ای به یک شرکت ایرانی فعال در عراق اشاره کرد و گفت: در جریان اعتراضات ۱۴۰۱، جریان‌های رقیب با استفاده از انگاره‌سازی نادرست و بهره‌گیری از حساسیت عمومی، تلاش کردند سرمایه اجتماعی این برند ایرانی را هدف قرار دهند.
تحلیل شبکه ارتباطی ترامپ
احمدنیا افزود: دولت چهاردهم شبکه ارتباطی دونالد ترامپ را به‌طور کامل تحلیل کرده است. این تحلیل شامل بررسی اندیشکده‌های آمریکایی و اروپایی، رفتار ترامپ در شبکه‌های اجتماعی (از جمله منشن‌ها، لایک‌ها و انتشار عکس‌ها)، ارتباطات او با رهبران مذهبی مسیحی و خانواده‌اش بوده است. این اطلاعات در قالب گراف‌های دقیق ذخیره و بررسی شده‌اند تا رفتار سیاسی آمریکا قابل پیش‌بینی باشد.
اهمیت استفاده هوشمندانه از ابزارها
به گفته او، این اطلاعات باعث می‌شود که در صورت مشاهده یک کامنت یا پست از سوی افراد حاضر در شبکه ترامپ، بتوان تشخیص داد که آیا باید به آن واکنش نشان داد یا آن را بخشی از یک استراتژی فیک‌نیوز دانست.
وی تاکید کرد: «مهم‌ترین هدف دولت چهاردهم استفاده از ابزارهای نوین با هدف شنیدن است؛ صدای مردم را بشنویم، آن را پردازش کنیم و بر اساس پردازش درست، تصمیم‌های درست برای منافع کشور و مردم بگیریم.»
مثال: ماجرای پیامک حجاب در جنگ
احمدنیا نمونه‌ای از این رویکرد را بیان کرد:
در جریان جنگ، ارسال ناگهانی پیامک حجاب باعث واکنش گسترده در شبکه‌های اجتماعی شد. تحلیل هوش مصنوعی نشان داد که جریان معاند در حال سوءاستفاده از این موضوع است. بر اساس این تحلیل، او در کوتاه‌ترین زمان بابت خطای سیستمی از مردم عذرخواهی کرد و توضیح داد که هیچ اتفاقی برای کسی رخ نخواهد داد.
او این اقدام را نمونه‌ای از استفاده هوشمندانه از ابزارهای مدرن برای منافع ملی دانست.
تحلیل رفتار رسانه‌های داخلی
وی توضیح داد که دولت با استفاده از هوش مصنوعی، رفتار رسانه‌های داخلی و منتقد را نیز بررسی می‌کند. این بررسی شامل شناسایی ایدئولوژی رسانه‌ها، افراد تأثیرگذار آنها، و تحلیل ده سال محتوای منتشرشده‌شان است.
به گفته احمدنیا، این کار به دولت کمک می‌کند تا پیش از تصمیم‌گیری بداند کدام رسانه‌ها قرار است در چه حوزه‌هایی نقد کنند، مثلاً رسانه‌های فارس و تسنیم بیشتر بر امنیت ملی و سیاست خارجی حساسیت دارند. این اطلاعات امکان می‌دهد که دولت پیش از اقدام، بازخوردها را پیش‌بینی و مدیریت کند.
مثال: رفع فیلتر تلگرام
او در ادامه گفت: اگر دولت تصمیم به رفع فیلتر تلگرام بگیرد، نرم‌افزار پیش‌بینی می‌کند که رسانه‌ای مانند کیهان با چه ادبیات و کلیدواژه‌هایی به این اقدام واکنش نشان خواهد داد؛ برای مثال «پاداش به آشوبگران» یا «توزیع فساد با وجود هشدارهای امنیتی».
این داده‌ها به دولت کمک می‌کند تا پیش از تصمیم، دغدغه‌های این رسانه‌ها را رفع یا کاهش دهد.
شبیه‌سازی عملیات سایبری و رسانه‌ای مخالفان
احمدنیا افزود: ابزارهای تحلیلی قادرند عملیات رسانه‌ای و سایبری مخالفان را شبیه‌سازی کنند، نقاط مثبت و منفی واکنش‌ها را شناسایی کنند و به دولت امکان دهند پاسخ‌های دقیق‌تری تهیه کند.
نمونه‌ای دیگر: لایه فضای مجازی
وی به نمونه‌ای از لایحه دولت در حوزه فضای مجازی اشاره کرد که با موجی از نقد در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شد. ابزارهای تحلیلی به دولت نشان دادند که حجم مخالفت‌ها، تاریخ شروع، هشتگ‌ها، و گروه‌های اجتماعی منتقد شامل حقوقدانان، روزنامه‌نگاران و فعالان مدنی و سیاسی بوده‌اند.
دولت پس از این تحلیل تصمیم گرفت لایه را پس بگیرد. احمدنیا این اقدام را نشانه پایبندی به شعار رئیس‌جمهور مبنی بر «صدای بی‌صدایان بودن» دانست و تأکید کرد که پذیرفتن اشتباه و شنیدن صدای مردم، یک پیروزی است نه شکست.
جمع‌بندی
در پایان، رئیس امور اطلاع‌رسانی دولت گفت: «شورای اطلاع‌رسانی دولت چهاردهم مهم‌ترین وظیفه خود را گوش دادن و پردازش اطلاعات بر اساس منافع ملی می‌داند. ما از ابزارهای هوش مصنوعی حداکثر استفاده را برای بهتر شنیدن صدای مردم انجام می‌دهیم و تصمیم‌هایی می‌گیریم که بیشترین همسویی را با منافع کشور و مردم داشته باشد.»